Dinh dưỡng khi mang thai luôn là mối quan tâm hàng đầu của các chị bầu. Bên cạnh các thực phẩm dinh dưỡng giúp tăng cân đều đặn và cung cấp đủ dưỡng chất khi mang thai, thì các món nào không nên ăn cũng làm các chị đắn đo, suy nghĩ. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu những thực phẩm nên tránh khi mang thai để có kiến thức và tự tin trong ăn uống, giúp cả mẹ và bé đều khỏe mạnh nhé!

1. Tầm quan trọng của việc hiểu biết và hạn chế các thực phẩm có thể gây hại khi mang thai

Chế độ ăn uống và tập thể dục khi mang thai ảnh hưởng đến thai kỳ, sự phát triển của trẻ và sức khỏe của mẹ. Nhiều nghiên cứu đã khẳng định rằng, nếu bà mẹ được cung cấp thức ăn đầy đủ và cân đối trong thời gian mang thai sẽ bảo đảm cho thai nhi tăng cân tốt. Ngược lại, nếu chế độ dinh dưỡng cho mẹ bầu không đầy đủ sẽ tăng nguy cơ sinh con non tháng, nhẹ cân, có khả năng mắc các dị tật bẩm sinh… Dinh dưỡng hợp lý trong thai kỳ góp phần hạn chế một số tai biến sản khoa cho mẹ, tăng khả năng tạo sữa sau sinh cũng như giảm nguy cơ mắc một số bệnh cho mẹ.

Những thực phẩm cần tránh khi mang thai thường bao gồm những thực phẩm có nguy cơ nhiễm trùng, chẳng hạn như các loại thực phẩm sống hoặc chưa nấu chín. Các chị bầu nên hạn chế tiêu thụ caffeine và thực phẩm chế biến sẵn. Điều cần thiết là phải ăn uống đầy đủ và hợp lý khi mang thai để đảm bảo sức khoẻ cho mẹ và mé, do có thể mẹ bầu phải từ bỏ một số món ăn yêu thích của mình, chẳng hạn như sushi, cà phê hoặc bít tết tái. Dưới đây là các loại thực phẩm và đồ uống cần tránh hoặc giảm thiểu khi mang thai:

2. Các loại thực phẩm sống

Cá chưa nấu chín hoặc cá sống: Cá sống, đặc biệt là động vật có vỏ, có nguy cơ cao chứa vi khuẩn hoặc ký sinh trùng như Norovirus, Vibrio, Salmonella và Listeria. Cá sống có thể bị nhiễm bệnh trong quá trình xử lý, bảo quản và chế biến, bao gồm cả việc hun khói hoặc sấy khô. Những loại nhiễm trùng này có thể gây mất nước và suy nhược ở các mẹ bầu, một số có thể truyền qua nhau thai sang con, ngay cả khi các chị bầu không có bất kỳ triệu chứng nào, bị nhiễm bệnh có thể làm tăng nguy cơ sinh non, sảy thai, thai chết lưu và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.

Thịt chưa nấu chín hoặc thịt sống: Ăn thịt chưa nấu chín hoặc thịt sống cũng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc ký sinh trùng, bao gồm Toxoplasma, E. coli, Listeria và Salmonella. Khi mang thai, tốt nhất nên tránh ăn thịt chưa nấu chín.

3. Các loại thực phẩm chứa chất bảo quản

Chất bảo quản thực phẩm là một phần trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta chúng được tìm thấy trong hầu hết các loại thực phẩm và không thể nhìn thấy được, không có mùi hoặc vị. Phụ nữ mang thai là nhóm đặc biệt cần thận trọng khi tiêu thụ thực phẩm có chứa chất bảo quản như: các loại giăm bông, xúc xích và thịt nguội, kẹo, trái cây tẩm sấy… Mặc dù chất bảo quản được thêm vào thực phẩm để ngăn chặn hoặc trì hoãn sự phát triển của vi khuẩn và nấm mốc có hại cũng như duy trì hình thức đẹp mắt của thực phẩm, nhưng một số chất có thể gây nguy hiểm cho thai nhi. Bên cạnh độc tính trực tiếp với thai nhi, các chất như paraben, bisphenol A và phthalates là những hóa chất gây rối loạn nội tiết với tác dụng estrogen yếu có thể ảnh hưởng đến chuyển hóa glucose và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ.

4. Rượu và các loại đồ uống chứa caffeine

Khi mang thai, rượu làm tăng nguy cơ sảy thai, thai chết lưu và hội chứng rượu bào thai (FAS). Hội chứng rượu bào thai là một tình trạng ở trẻ em mắc phải do người mẹ uống rượu trong khi mang thai. FAS có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, bao gồm cả tim và não. Vì không có mức độ uống rượu nào được chứng minh là an toàn khi mang thai nên tốt nhất chị bầu nên tránh hoàn toàn.

Cà phê, trà, nước ngọt và ca cao đều chứa caffeine. Nghiên cứu đã cho thấy mối liên hệ giữa việc tiêu thụ nhiều caffeine với nguy cơ sảy thai, thai chết lưu, nhẹ cân khi sinh và các vấn đề phát triển khác nhau. Caffeine được hấp thu rất nhanh và dễ dàng đi vào nhau thai. Bởi vì trẻ sơ sinh và nhau thai của chúng không có enzyme chính cần thiết để chuyển hóa caffeine nên nồng độ caffeine có thể tích tụ ở mức cao, lượng caffeine tiêu thụ nên dưới 200 miligam (mg) mỗi ngày trong thời kỳ mang thai.

5. Hải sản có nồng độ thủy ngân cao

Cá chứa protein và axit béo omega-3 thiết yếu nên được khuyên dùng khi mang thai. Tuy nhiên, điều quan trọng là hạn chế ăn cá có hàm lượng thủy ngân cao như cá ngừ cỡ lớn, cá mập, cá kiếm, cá cờ xanh, cá thu vua….Chị bầu có thể tham khảo theo các nguyên tắc sau (hãy nhớ rằng một khẩu phần là 150gram):

Bất kỳ loại cá hoặc hải sản nên ăn không quá 2 đến 3 lần một tuần.

Đảm bảo nấu cá và hải sản ở nhiệt độ ít nhất 63°C và ăn ngay.

Không ăn cá hoặc hải sản sống hoặc ướp lạnh bao gồm hàu sống, sashimi và sushi, hải sản hun khói ăn liền và tôm ướp lạnh nấu chín ăn liền.

Cách an toàn nhất để thưởng thức sushi là tự làm, và nên chọn các loại nấu chín hoàn toàn.

6. Các loại phô mai

Một số loại pho mát mềm, có thể chứa Listeria, gây bệnh Listeriosis đây là bệnh nhiễm trùng hiếm gặp, bệnh này thường không phải là vấn đề đối với người khỏe mạnh, tuy nhiên nếu đang mang thai thì vi khuẩn này có thể gây bệnh nặng và sẩy thai. Vi khuẩn có thể xâm nhập trong quá trình sản xuất. Các chị bầu có thể ăn phô mai nếu chúng được nấu ở nhiệt độ ít nhất 75°C và ăn ngay. Nhiều loại phô mai mềm khác như phô mai tươi, phô mai kem và phô mai chế biến như phô mai phết có thể ăn được nhưng hãy đảm bảo được nhà sản xuất đóng gói đúng tiêu chuẩn.

7. Thực phẩm giàu chất béo và natri

Thực phẩm chế biến sẵn có xu hướng ít chất dinh dưỡng và chứa nhiều calo, đường cũng như chất béo bổ sung và chúng có thể làm tăng nguy cơ tăng cân. Mặc dù tăng cân là cần thiết nhưng tăng cân quá mức có thể làm tăng nguy cơ biến chứng khi sinh và béo phì ở trẻ sơ sinh. Chị bầu nên hạn chế ăn các thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa như bánh quy, bánh ngọt, bánh ngọt, bánh nướng, đã qua chế biến thịt, bánh mì kẹp thịt thương mại, pizza, đồ chiên, khoai tây chiên, khoai tây chiên giòn.

Muối i-ốt đặc biệt quan trọng khi đang mang thai vì Iốt là một nguyên tố vi lượng được thêm vào muối ăn để hỗ trợ sự phát triển bình thường của não và hệ thần kinh của thai nhi. Việc bổ sung muối trong thời kỳ mang thai cũng giống như ở người bình thường. Người lớn cần ít hơn 1g muối mỗi ngày để duy trì hoạt động bình thường của cơ thể. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi người trưởng thành chỉ nên ăn dưới 5 gam muối/người/ngày để bảo vệ sức khỏe, tương đương với một thìa cà phê hoặc tương đương với 2g natri. Ăn quá nhiều muối khi mang thai có thể dẫn đến cao huyết áp và bệnh tim. Huyết áp cao khi mang thai (được gọi là tăng huyết áp thai kỳ) có thể làm tăng nguy cơ tiền sản giật, nếu không được điều trị, nó có thể dẫn đến các biến chứng bao gồm sinh non và bệnh tim mạch sau này. Các chị bầu hãy hạn chế ăn thực phẩm và đồ uống có chứa thêm muối.

Có rất nhiều cách để có thể cắt giảm lượng natri trong chế độ ăn uống của mình nên hãy chọn sản phẩm có hàm lượng natri thấp:

• Đọc nhãn trên bao bì sản phẩm: Kiểm tra nhãn và chọn các sản phẩm đóng gói “ít natri”, “không muối” hoặc “không thêm muối” khi có thể.
• Nấu ăn ở nhà: Khi nấu ăn tại nhà, chị bầu có thể chọn thực phẩm tươi thay vì thực phẩm đã qua chế biến sẵn, giúp kiểm soát lượng muối có trong mỗi bữa ăn.Thịt gia cầm và thịt tươi tự nhiên cũng có ít natri hơn nhiều so với thịt nguội, xúc xích và xúc xích đã qua chế biến.
• Hãy thử các gia vị khác: Các loại thảo mộc, gia vị và vỏ chanh đều tạo thêm hương vị cho thực phẩm mà không có muối.
• Chú ý nước sốt mặn và thực phẩm nên hạn chế như: Các loại nước sốt như sốt cà chua, nước tương, nước sốt salad thường chứa hàm lượng natri cao ngất ngưởng hoặc các loại trái cây rau củ như táo, chuối, bắp cải,  rau lá xanh… cũng chứa hàm lượng natri đáng kể.

8. Thực phẩm giàu đường và đồ ngọt

Nhu cầu năng lượng khi mang thai tăng lên, điều này có thể dẫn đến các chị bầu có sở thích ăn kẹo và đồ ngọt. Béo phì trong thai kỳ có liên quan trực tiếp đến việc tăng nguy cơ mắc hầu hết các biến chứng thai kỳ như tăng huyết áp thai kỳ, tiền sản giật, đái tháo đường thai kỳ và sinh non. Chế độ ăn uống không lành mạnh, cùng với việc tăng cường tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn giàu đường đơn và chất ngọt là một số nguyên nhân dẫn đến béo phì. Các chị bầu nên hạn chế ăn các loại thực phẩm, đồ uống có chứa đường, bánh kẹo, nước ngọt có đường.

Khi mang thai, điều cần thiết là chị bầu phải tránh những thực phẩm và đồ ảnh hưởng không tốt đến cả mẹ và bé. Mặc dù hầu hết các loại thực phẩm đều an toàn để thưởng thức nhưng tốt nhất, chị bầu nên tránh các món như cá sống, sữa chưa tiệt trùng, rượu và cá có hàm lượng thủy ngân cao, tốt nhất nên hạn chế ăn thực phẩm chế biến sẵn vì chúng cũng có thể chứa nhiều đường, muối và chất béo không lành mạnh.